The popularity of Józef Kuraś “Ogień” is apparent from the practices of memory associated with him. However, beside the ones that construct a positive narrative about him, there are also ones that contest it.
The ever-changing mosaic constantly reveals new dimensions in which “Ogień” functions as a character – on the local and regional level, in family stories and collective memory. All these practices combine into a complex picture of experiencing the past.

Copy of IMG_5925, IMG_5928
Commemoration of the Anniversary of the final fight and death of MAJ Józef Kuraś “Ogień”, Waksmund 2017. Photo by MGCz
IMG_7771, 7782, 7841
Commemoration of the Anniversary of the final fight and death of MAJ Józef Kuraś “Ogień”,, Waksmund 2018. Photo by KK
IMG_0351, 0359, 0388
Commemoration of the Anniversary of the final fight and death of MAJ Józef Kuraś “Ogień”, Waksmund 2019. Photo by KK

100_6018, 100_6019, 100_6021
Conference entitled MAJ Józef Kuraś and other Cursed Ones: THE TRUTH vs. PROPAGANDA, Nowy Targ 2017. Photo by KK

DSC_0661JPG, DCS_0690JPG
The National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, Wawel, Krakow 2017. Photo by MGCz
IMG_8026, 8030
The National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, commemorative events at the Jordan Park, Krakow 2018. Photo by KK
IMG_1817, 1818
The National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, commemorative events at the Jordan Park, Krakow 2019. Photo by KK
IMG_2764, IMG_2765, IMG_2767, IMG_2774
Commemoration of the National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, Nowy Targ 2020. Photo by DN
IMG_2825
Commemoration of the National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, Zakopane 2020. Photo by DN
IMG_1728
Commemoration of the National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, the start of the memorial march near Wawel, Krakow 2019. Photo by KK
100_6006, 100_6007
Tents of the Cursed Ones organised by student circles during National Day of Remembrance of the Cursed Soldier, Krakow 2017. Photo by KK

IMG_3105, IMG_3106, IMG_3110, IMG_3111
Memorial for the soldiers and partisans who fought in the Gorce Mountains in 1942-1949, Turbacz 2021. Photo by KK

WP_...55_Pro
Miniature of the monument commemorating (among others) the Partisan Group “Błyskawica”, home of one of our interviewees, Waksmund 2017. Photo by KK
IMG_3085, IMG_3088
Chapel of Our Lady Queen of Gorce, originally called the Partisan Chapel, Turbacz 2021. Photo by KK

IMG_0558, IMG_0561
Information board on the Trail of Wallachian Culture, the Holina housing estate in the Gorce Mountains. Photo by KK

IMG_0010, 0024
Memorial march passing through Krakow’s Main Market Square, as part of the 5th Krakow All Souls’ Day for the Indomitable Cursed Soldiers, Krakow 2018. Photo by DN
IMG_1530
Meeting focused on the story of Józef Kuraś “Ogień”, organised by the “fabs” Artist Association, Zbludza 2019. Photo by KK
IMG_9389
Partisan Indulgence Fair in Szczawa, 2018. The photo shows i.a. the cover of Tadeusz Byrdak’s book Świadkowie mówią:  „Ogień” był bandytą [Witnesses speak out: “Ogień” was a bandit]. Photo by KK
National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers 2019 (68), National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers 2019 (82)
In September 2018 the monument in Zakopane was smeared with red paint by unidentified perpetrators. Traces were still visible on the structure and the surrounding pavement during next year’s commemoration of the National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers. Zakopane 2019. Photo by DN
IMG_1930, IMG_1931, IMG_1950
Exhibition at the Cultural Centre in Ochotnica Górna. It includes i.a. historical photographs and works of art (sculpture and painting) dedicated to partisan soldiers. Ochotnica Górna 2019. Photo by KK
IMG_2725
Memorial march of nationalist circles organised on the eve of the National Day of Remembrance of the Cursed Soldiers, Krakow 2020. Photo by DN
WP_ … 29, 31, 32 PRO
Premiere of the theatrical play entitled W Ogień! [Into the fire], Zakopane 2017. Photo by KK&DN

Jak mogliśmy się przekonać w marcu 2017 roku, konflikt wokół „Ognia”, siedemdziesiąt lat od jego śmierci, wciąż wzbudza wiele emocji. Konferencja "Mjr Józef Kuraś i inni Wyklęci. PRAWDA a PROPAGANDA" (zapis oryginalny z plakatu zapraszającego na wydarzenie) została zorganizowana przez Nowotarską Grupę Mieszkańców „Pamięć” przy współudziale m.in. Instytutu Pamięci Narodowej (IPN).
W wydarzenie o charakterze naukowym wplecione były elementy patriotycznej uroczystości i upamiętnienia. Na początku konferencji odśpiewano hymn państwowy. W sali wyeksponowano brzozowy krzyż oraz zdjęcie Janusza Kurtyki, byłego dyrektora IPN, który zginął w katastrofie w Smoleńsku w 2010 roku. Patronat Kurtyki nad konferencją był związany z jego działaniami na rzecz pamięci o żołnierzach wyklętych. Przed rozpoczęciem wydarzenia Podhalańska Grupa Rekonstrukcji Historycznej - Zgrupowanie Partyzanckie ,,BŁYSKAWICA” im. mjra Józefa Kurasia ,,Ognia” wystąpiła przed budynkiem Domu Kultury, a później jej uczestnicy byli obecni na scenie w trakcie kolejno prezentowanych odczytów. Referaty wygłosili zarówno zawodowi historycy, jak i popularyzatorzy.
Podczas konferencji przedstawiono rezolucję uchwaloną przez kilka organizacji patriotycznych z Podhala, której fragment brzmiał: Dziesięć lat później [po poprzedniej konferencji w Nowym Targu – dop. KK] mamy do czynienia z bezkarnością oszczerców żołnierzy wyklętych Podhala, którzy obrzucają majora „Ognia” i jego żołnierzy błotem wyzwisk, poniżających wniosków o usunięcie pomnika i krzyża Ogniowców w Zakopanem i pod Turbaczem. Wyrażamy nasz stanowczy protest i oburzenie wobec takiej mowy nienawiści, wobec postaci partyzanckiego dowódcy, który tyle lat w skrajnie trudnych warunkach służył wiernie jedynie Polsce, a do dziś nie ma swego grobu.
Konferencję zorganizowali również przeciwnicy gloryfikacji „Ognia”. Jak zapowiadało zaproszenie, była ona „protest[em] przedstawicieli ofiar „Ognia” J. Kurasia, rodzin żołnierzy WP 1PSP AK [1 Pułku Strzelców Podhalańskich] oraz mniejszości narodowych”. Podczas konferencji oskarżono „Ognia” m.in. o udział w „tworzeniu władzy ludowej, współpracę z NKWD”, prześladowanie „żołnierzy 1. pułku Strzelców Podhalańskich”, „aresztowania i wysyłanie na Sybir” [partyzantów AK], „niezliczone morderstwa na ludności cywilnej”.
Oba wydarzenia miały miejsce w tym samym budynku, a ich rozpoczęcie oddzielała zaledwie godzina. Jak można się było spodziewać, wykluczające się wizje przeszłości spowodowały, że doszło do konfrontacji pomiędzy dwiema stronami wieloletniego sporu o ocenę działań „Ognia” i jego podkomendnych. Pokaz grupy rekonstrukcyjnej zagłuszył prelegentów reprezentujących ofiary partyzantów, co zostało przez nich odebrane jako celowe działanie. Organizatorzy i nieliczni goście po zakończeniu wydarzenia dołączyli do trwającej konferencji firmowanej przez Instytut Pamięci Narodowej. Na wszelkie pozytywne uwagi o „Ogniu” reagowali okrzykami i buczeniem. Ich zachowanie spotkało się z obraźliwymi komentarzami zarówno ze strony niektórych prelegentów, jak i zgromadzonych słuchaczy. Paradoksalnie osoby nazwane przy tej okazji „komunistami” należały do rodzin żołnierzy Armii Krajowej, a jeden z nich był synem więźnia politycznego PRL - członka podziemnej organizacji "Wolność i Niezawisłość".
W trakcie naszych badań zajmowaliśmy się wielopoziomową pamięcią o Józefie Kurasiu „Ogniu”, w tym również miejscem, jakie zajął wśród innych postaci przyporządkowanych do grupy żołnierzy wyklętych. Na pamięć tę składają się równocześnie historie rodzinne i lokalne oraz historia oficjalna, będąca elementem współczesnej polityki historycznej. Jedną z kluczowych kwestii są złożone relacje między tymi poziomami. Badania etnograficzne pozwoliły dostrzec wagę narracji rodzinnych, gdzie osobiste motywy upamiętniania są główną siłą motywującą postawy i działania ludzi. Osoby współtworzące pozytywną pamięć o Kurasiu i jego podkomendnych nie tylko są w zgodzie z szerszym nurtem upamiętniania żołnierzy wyklętych. Jako inicjatorzy działań oddolnych aktywnie go budują i bez nich nurt ten nie zaistniałby jako zjawisko ogólnokrajowe. Z kolei działania osób trwających w niezgodzie na gloryfikacje „Ognia” udowadniają, że mimo umieszczenia partyzanta w panteonie żołnierzy wyklętych, pamięć rodzinna stanowi ważną przeciwwagę dla oficjalnej polityki historycznej. W kontekście wydarzeń dedykowanych historii „Ognia” i jego podkomendnych poziom oficjalny wzmacnia konflikt i jeszcze bardziej polaryzuje strony lokalnego konfliktu. Kwestią otwartą pozostaje pytanie o możliwość dialogu między nimi.

As we could all see in March 2017, the conflict around “Ogień” still elicits strong emotions even seventy years after his death. The conference entitled "Mjr Józef Kuraś i inni Wyklęci. PRAWDA a PROPAGANDA" (the original spelling on the event’s poster; translatable to: MAJ Józef Kuraś and other Cursed Ones: THE TRUTH vs. PROPAGANDA) was organised by the “Pamięć” (“Memory”) Resident Group from Nowy Targ, with the cooperation of other institution, including the Institute of National Remembrance (IPN).
The event, though academic in nature, involved elements of a patriotic ceremony and commemoration. The conference began with the singing of the national anthem. The hall in which it was organised prominently featured a birchwood cross and a photograph of Janusz Kurtyka – the former president of the IPN who died in the plane crash in Smolensk in 2010. Kurtyka’s patronage over the event was due to his efforts regarding the commemoration of the Cursed Soldiers. Before the conference began, a historical reenactment group from Podhale – the MAJ Józef Kuraś “Ogień” Partisan Group “BŁYSKAWICA” – performed in front of the Cultural Centre building in which the event was taking place; the group’s members also stood on the conference stage during presentations, delivered by professional historians as well as popularisers of the topic.
A resolution adopted by several patriot organisations from Podhale was also presented at the conference. It included the following passage: Ten years later [after the previous conference in Nowy Targ –KK] there is still no punishment for those who slander the Cursed Soldiers of Podhale, who are pelting major “Ogień” and his soldiers with an avalanche of insults and humiliating motions to remove the monument and the cross of “Ogień’s” men from Zakopane and from near Turbacz. We vehemently protest to and express our indignation at such hate speech directed at the person of the partisan commander who had served Poland and Poland only for so many years and in such difficult circumstances, and who to this day has no gravestone.
The opponents of “Ogień’s” glorification organised their own conference. As stated in the invitation letter, it was intended as “a protest by people representing the victims of ‘Ogień’ J. Kuraś, the families of soldiers from the 1PSP AK [1st Regiment of Podhale Rifles in the Home Army] and ethnic minorities”. During this conference, “Ogień” was accused i.a. of participation in the “establishment of the communist authorities, cooperation with the NKVD”, persecution of “the soldiers of the 1st Regiment of Podhale Rifles”, “arresting [Home Army partisans] and deporting them to Siberia”, and “countless murders committed on the civilian population”.
Both events took place in the same building, only an hour apart. As was to be expected, the mutually exclusive visions of the past led to a confrontation between the two sides of the long conflict over the evaluation of everything “Ogień” and the people under his command had done. The performance of the reenactment group drowned out the voices of the speakers representing the partisans’ victims, which they regarded as deliberate. After the event, the organisers and some of the guests entered the conference under the patronage of the IPN, only to react with shouting and booing to any remark that presented “Ogień” in a positive light. This behaviour provoked some of the speakers and the audience into making disrespectful comments, for instance calling the disturbers “communists”. Paradoxically, the people thus addressed came from the families of former Home Army soldiers; one was the son of a political prisoner in the communist regime, a member of the underground organisation “Wolność i Niezawisłość” (Freedom and Independence).
Our research focused on the multi-layered remembrance of Józef Kuraś “Ogień”, including the place he has taken among other historical figures labelled as “Cursed Soldiers”. This remembrance comprises local and family stories as well as the official history that is a part of the contemporary historical policy. The complex relations between these layers constitute one of the principal issues in our study. Ethnographic research has revealed the importance of family narratives, in which the main motivation behind people’s views and actions comes from personal themes of commemoration. The people involved in shaping the positive image of Kuraś and his men do not only follow the broader trend of commemorating the Cursed Soldiers. As the leaders of grassroots initiatives, they actively create the said trend; without them it would never have become a nationwide phenomenon. On the other hand, the actions of people who refuse to agree to “Ogień’s” glorification prove that, in spite of the partisan’s ascension into the pantheon of the Cursed Soldiers, family memory constitutes an important counterbalance to the official historical policy. In the case of events and commemorations dedicated to the history of Kuraś and his men, the official level aggravates the conflict and polarises the opposing sides in the local debate. The question of the possibility of dialogue between them remains open.